zorunlu eğitime genel bakış

Milli Eğitim Şuralarında zorunlu eğitim (1939-1998)

Türk Milli Eğitimini geliştirerek niteliğinin yükseltilmesi amacıyla 1933 yılında 2287 sayılı kanunla kurulan Milli Eğitim Bakanlığının en yüksek danışma ve karar organı olan Milli Eğitim Şuraları, demokratik ölçüler çerçevesinde kurulan bilimsel ve katılımcı toplantılardır.

Toplumun her kesiminden ve değişik görüşlerden temsilcilerin katıldığı bu toplantılarda bütün görüşlerle ilgili yargıların eğitim sistemine ve kararlara yansıdığı görülmektedir. Bu yönüyle şuralarda eğitim sorunları kamuoyunun değerlendirmesine sunulmuştur.

1939 yılından bugüne kadar 15 defa toplanan Milli Eğitim Şuralarında alınan kararlar ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir:

17-29 Temmuz 1939 tarihinde toplanan Birinci Milli Eğitim Şurasında; 3 sınıf köy okullarının 5 sınıfa çıkarılması, orta öğretim kurumlarının il ihtiyacına göre planının hazırlanması, okul ders kitaplarıyla ilgili olarak tek tip kitap (ders kitabı) sistemine gidilmesi kabul edilmiştir (Özalp 1999:9).

23-31 Ağustos 1949 tarihinde toplanan Dördüncü Milli Eğitim Şurasında; lise ders konularının dört yıla göre tespiti, öğretmen yetiştiren eğitim enstitülerinin ihtiyaçlara uygun programlarının gerekli düzenlemelerin yapılması, köy enstitüleri ile öğretmen okullarının birleştirilmesi, ortaokullardaki eğitim öğretiminin anlayış ve uygulanış bakımından ilkokullara yakınlaştırılması ve iki kurum arasında paralellik ve ahengin sağlanması kararlaştırılmıştır (Özalp 1999:9)..

Dördüncü Milli Eğitim Şurasında ilköğretime ilişkin şu kararlar alınmıştır (MEB 1995:28).

• İlkokul ikinci devrede okutulan Tarih, Coğrafya, Yurttaşlık Bilgisi derslerinin bir ders halinde ve çocuk psikolojisine göre düzenlenmesi,
• Köy Enstitüleri ile ilköğretmen okullarının öğretmenlerin aynı kaynaktan yetiştirilmesi amacıyla birleştirilmesi,
• Ortaokullarda eğitim-öğretimin anlayış ve uygulanış bakımından ilkokullara yaklaşması, bu iki kuruluş arasında paralellik ve ahenk sağlanması, kararları alınmıştır.

4-14 Eylül 1953 tarihinde toplanan Beşinci Milli Eğitim Şurasında; öğretim programlarının yaygınlaştırılmadan önce denenerek geliştirilmesi, ilkokul programının amaç ve ilkeleri ile içeriği arasında ahenk sağlanması, toplu öğretim anlayışının ikinci devrede de hakim kılınması kararlaştırılmıştır(Özalp 1999:10).

4 Ocak 1961 tarih ve 222 sayılı İlköğretim Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan Planlama Kurulu, İlköğretim Komitesi’nde kanunda tespit edilen konular üzerinde çalışılmış, ilköğretim alanına giren bütün meseleler etraflıca incelenmiş ve mecburi ilköğretimin 1970 yılına kadar bütün yurdumuzda yayılması ve gelişmesi için bir plan hazırlanmıştır. İlköğretim Komitesinin raporu Koordinasyon Grubu’nun teklifi üzerine Bakanlıkça tasvip edilerek kararları uygulanmaya başlanmış ve Yedinci Milli Eğitim Şurasına sunulmuştur.

5-15 şubat 1962 tarihinde toplanan Yedinci Milli Eğitim Şurasında; ağırlıklı olarak orta öğretimle ilgili kararlar alınmıştır. Orta öğretim, istidat ve kabiliyetlerin daha iyi ölçülüp tespit edildiği bir eğitim alanı olarak kabul edilmiş, bu eğitim alanında, toplumun kuvvetini teşkil eden istidatların kaybolmaması için gerekli tedbirlerin alınması ve üstün istidatlı öğrencileri kabul edecek parasız yatılı yeni bir “İlim Lisesi” açılmasını yahut mevcut liselerin birinin İlim lisesi haline getirilmesinin sağlanması önerilmiştir(Özalp 1999:9).

24 Haziran – 4 Temmuz 1974 tarihinde toplanan Dokuzuncu Milli Eğitim Şurasında; Temel eğitimin 7-14 yaşlarındaki çocukların eğitimini kapsadığı belirtilmiştir. Ayrıca şurada temel eğitimle amaç ve görevleri aşağıda gibi belirtilmiştir (MEB 1995a:110).

• Her Türk çocuğuna iyi bir vatandaş olmak için gereken temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları kazandırmak, onu milli ahlak anlayışına uygun olarak yetiştirmek,
• Her Türk çocuğunu ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden yetiştirerek hayata hazırlamaktır.

Şurada; temel eğitim kurumları beş yıllık birinci kademe ile üç yıllık ikinci kademe kurumlarında meydana gelir, denmektedir. Birinci kademe sonunda ilkokul, ikinci kademe sonunda temel eğitim diploması verilir.